بازی یا پناهگاه؟ | تاثیر بازی های ویدیویی بر سلامت روان خوب است یا بد؟

کیوان، ۲۸ ساله – گیمر قدیمی:

«…یه وقتایی واقعاً هیچی قد روشن کردن کنسول و شنیدن صدای مِنو حالتو خوب نمی کنه.
اون لحظه ای که بالا میاد، همه چی سر جاشه!… قانون داره، مأموریت داری، پاداش داری! کسی هم نیست نق بزنه بِت!

…خیلیا نمی فهمن اینو! نمی دونن بازی واسه ما فقط سرگرمی نیست، پناهگامونه! جاییه که می تونی یه نفس راحت بکشی وسط این همه شلوغی!

راستش به نظرم بازی یکی از هوشمندانه ترین راه هایی بوده که آدمیزاد برای سالم نگه داشتن ذهنش پیدا کرده!…»

آنچه خواندید فقط بخشی از دیالوگ های صمیمانه ای است که در اتاق درمان اعتیاد به بازی مطرح می شود! حقیقت این است که این گیمر کاملا درست می گوید. تاثیر مثبت بازی ویدئویی بر روان، از بهبود تمرکز و کاهش استرس گرفته تا تقویت حس موفقیت، در بسیاری از تحقیقات اثبات شده است. مخصوصاً زمانی که بازی با آگاهی و تعادل همراه باشد.

فواید بازی؛ واقعیتی غیرقابل انکار | وقتی بازی از سرگرمی فراتر می رود.

مطالعات زیادی نشان داده اند که تاثیر مثبت بازی ویدیویی بر روان به هیچ وجه ادعایی بدون پشتوانه نیست. از کاهش استرس و اضطراب گرفته تا بهبود مهارت های شناختی، هماهنگی ذهن و بدن، احساس موفقیت و تقویت تعاملات اجتماعی، بازی ها می توانند عملکرد روان را در مسیر رشد قرار دهند. در بسیاری از بازی ها، به ویژه آن هایی که داستان قوی، ساختار مرحله ای مشخص و امکان تعامل دارند، بازیکن وارد حالتی خاص می شود که در روان شناسی به آن «جریان» یا «فِلو» گفته می شود. این حالت با تمرکز عمیق و احساس رضایت همراه است و از مؤثرترین لحظات تجربه ی روانی در بازی به شمار می رود.

بررسی های علمی مختلف هم این موضوع رو تأیید می کنند. مثلاً بازی هایی مثل Minecraft و Animal Crossing به خاطر محیط آرامش بخش و اجتماعی شان، می توانند به کاهش اضطراب، افسردگی و حتی احساس تنهایی کمک کنند. در کشور ژاپن تحقیقاتی نشان دادند افرادی که به صورت متعادل بازی می کنند، از نظر سلامت روان شرایط بهتری دارند و حتی سطح رضایتشان از زندگی بالاتر است. شواهد حاکی از آن است که حتی بازی های حرکتی، مثل بازی های تناسب اندام، بر کاهش اضطراب، افسردگی و بهبود خواب تاثیر قابل توجهی داشته اند. بازی های دیگری نظیر Sparx نیز وجود دارند که به طور ویژه با اهداف درمانی طراحی شده اند و هرچند تاثیرات آنها معمولاً در سطح متوسط ارزیابی شده اند ولی نتایج مثبتی در کاهش علائم بیش فعالی (ADHD) و افسردگی نشان داده اند.

چرا بازی می کنیم؟ | نگاهی روان شناختی به دنیای گیم

برای خیلی از ما، بازی فقط یک تفریح نیست. پشت این علاقه عمیق، نیازهای روانی مهمی قرار دارند که بازی ها خیلی هوشمندانه برآورده شان می کنند. بازی به ما «حس پیشرفت» می دهد، مثل وقتی که در Minecraft از صفر شروع می کنیم و کم کم یک دنیای کامل می سازیم. یا وقتی در یک بازی مرحله به مرحله، مأموریت ها را پشت سر می گذاریم و سطح شخصیت مان بالا می رود، «حس کنترل زندگی» را دوباره تجربه می کنیم. گاهی بازی به ما «حس تعلق» می دهد؛ مثلاً در Animal Crossing وقتی به دهکده مان برمی گردیم و با کاراکترهای آشنا تعامل داریم، یا در بازی های تیمی آنلاین، وقتی بخشی از یک گروه می شویم در واقع داریم حس داشتن یک جایگاه اجتماعی در گروه را تجربه میکنیم. گاهی همبازی، برای مدتی کوتاه، راهی برای فرار از فشارهای روزمره است، بدون قضاوت، بدون تنبیه! در واقع، شاید اگر این انگیزه ها را بهتر بشناسیم، بهتر هم بتوانیم رابطه مان با بازی را مدیریت کنیم.

وقتی بازی جای خودش را با زندگی عوض می کند| ضررهای بازی کردن

تأثیر بازی های ویدیویی بر روان همیشه هم مثبت نیست؛ و تمام این مزایا، زمانی که بازی، فرد را از مسیر تعادل خارج کند ممکن است مشکل ساز شود.اما معمولا، این خط باریک بین لذت و وابستگی کم کم محو می شود:

• وقتی ساعت ها می گذرد و حتی متوجه گذر زمان نمی شوید.
• وقتی دیگر از بازی نمی توانید فاصله بگیرید، حتی وقتی خسته اید!
• وقتی «بردن»، دیگر خوشحالتان نمی کند و فقط حس تهی بودن را در انتها تجربه می کنید.
• زمانی که مدام در حال بازی کردن هستید و از مسئولیت های واقعی فرار می کنید.
• وقتی دچار بی نظمی خواب و افت خلق می شوید.

همه اینها می توانند نشانه هایی از آن باشند که بازی، دیگر یک انتخاب دلخواه نیست؛ بلکه به نوعی «اجبار درونی» تبدیل شده است. اینجاست که باید با دقت بیشتری به تاثیرات بازی ویدیویی بر روان توجه کرد—البته این موضوع به معنی حذف بازی از زندگی فرد نخواهد بود بلکه این هشدار را روشن می کند که باید برای مدیریت علاقه مهارت هایی جدید را آموزش دید.

چطور بفهمیم نیاز به کمک داریم؟ | تشخیص مرز باریک بین علاقه و وابستگی

گاهی فهمیدن اینکه بازی هنوز در کنترل ماست یا کم کم کنترل را به دست گرفته، کار راحتی نیست. اگر با این نشانه ها روبه رو هستید، شاید وقت آن رسیده باشد کمی مکث کنید و از خودتان بپرسید: « من دارم بازی می کنم یا بازی داره منو بازی می ده؟»

• مدام قول می دهید فقط ۱۰ دقیقه بازی کنید ولی ساعت ها می گذرد؟
• وقتی اینترنت قطع می شود یا نمی توانید بازی کنید، کلافه و بی قرار می شوید؟
• بازی برایتان تنها راه لذت، فرار یا آرامش شده؟
• روابط، کار یا درس تان به خاطر بازی آسیب دیده؟

اگر پاسخ شما به این سوالات بله هست لازم نیست نگران شوید .این موضوع کاملا قابل مدیریت است و فقط باید وضعیت فعلی را به منزله یک چراغ زرد ببینید. به این معنی که وقت آن رسیده تا برای بازگشت به وضعیت طبیعی مدتی با کمک کسی که این مسیر را خوب میشناسد همراه شوید. در چنین لحظاتی، کمک گرفتن از یک متخصص می تواند دریچه ای تازه باز کند. نه برای ترک بازی، بلکه برای بازگرداندن کنترل به دست خود فرد، تا لذت بازی باقی بماند. حقیقت این است که هیچ کس نمی تواند لذت بازی کردن را از کسی بگیرد. هیچ کس قرار نیست به شما بگوید بازی نکن! چیزی که مهم است، این است که خودتان بخواهید لذت بازی را هوشمندانه مدیریت کنید، نه اینکه بازی شما را مدیریت کند.

بازی، لذتی قابل مدیریت| روان درمان؛ همراهی برای بازگشت به تعادل

در همین مسیر، پلتفرم روان درمان (ravandarman) به عنوان یکی از مراجع تخصصی در حوزه سلامت روان، بستری امن و آنلاین برای رزرو نوبت روانشناس فراهم کرده است. این پلتفرم با درک عمیق از تنوع تجربه های انسانی، به افراد کمک می کند تا رابطه شان با بازی را بهتر بشناسند و اگر لازم بود، با کمک یک همراه حرفه ای، تعادلی شخصی سازی شده برای خودشان بسازند.

اگر احساس می کنید که بازی گاهی بیش از حد در زندگی تان پررنگ شده، یا گاهی از آن لذت می برید اما خستگی اش با شما می ماند، روان درمان اینجاست تا بدون قضاوت و برچسب، فقط یک همراه باشد— هدف، حذف لذت نیست—هدف، مدیریت هوشمند لذت است برای آن که در مسیر شناخت بهتر خودتان و مدیریت هوشمند لذتی که برایتان ارزش دارد قرار بگیرید.

اگر به برداشتن اولین قدم برای بازپس گرفتن فرمان زندگی تان فکر میکنید کافی است به روان درمان سر بزنید

منبع خبر: گیم فا